Home

Trang chủ > Di sản văn hóa > Từ đường họ Hà

Tên di sản : Từ đường họ Hà

Tỉnh/Thành phố : Thanh Hóa

Loại di tích : Di tích lịch sử

Sô quyết định : Số 2620/QĐ-UBND

Giới thiệu

Khu từ đường được kiến trúc theo kiểu chữ đinh (J). Toà bái đường gồm 3 gian xây gạch, toàn bộ phần mái bằng gỗ, lợp ngói mũi. Khu kiến trúc này đã được trùng tu nhiều lần. Liền sát với tiền đường là hậu cung (2 gian) được nối với toà tiền đường để tạo nên một kết cấu hoàn chỉnh. Nhìn trên diện mạo của ngôi từ đường hiện tại, chứng tỏ ngôi nhà được trùng tu tôn tạo khá quy mô, lần cuối cùng là năm 1997. Theo thứ tự từ ngoài vào có các công trình sau:

Bức bình phong: Ở phía trước nhà thờ được xây dựng sát bờ tường ngoài cùng ngăn cách giữa đường làng và sân nhà thờ, hình dáng giống như một bức cuốn thư. Hai bên được đắp câu đối, ở giữa là hình chữ thọ; phía trên là mái ngói, trên nóc là hình hoa lá cách điệu. Hai bên tả và hữu của bình phong được mở hai cửa vòm cuốn để đi vào sân và từ đường. Hai cửa này có cấu trúc giống nhau: Phía phải (nhìn từ ngoài vào) là một cột nanh được đắp vuông vức, có đế trụ và đèn lồng. Phía trên là hình hoa sen. Trên bề mặt các cột nanh được đắp nổi hai câu đối bằng chữ Hán. Cửa ra vào phía trên cũng được lợp ngói, bốn góc có các đầu đao uốn lượn.

Sân từ đường: Có kích thước 4m rộng x 7,40m dài = 28m², được lát gạch bát màu đỏ. Xung quanh được xây dựng các bức tường Xuân hoa thấp.

Trên sân được bài trí các chậu hoa, cây cảnh, làm cho không gian của từ đường càng thêm ấm cúng.

Nhà từ đường: Có 3 gian, chiều dài 7,4m x rộng 4,50m = 33,3m². Do thời gian đã lâu, hiện tại đã bị xuống cấp nên dòng họ đã tiến hành sửa chữa từ năm 1997. Rất tiếc là không khôi phục được vì kèo gỗ có kết cấu chồng rường như xưa mà thay vào đó là bộ vì kèo suốt gác trếnh được cấu trúc khá đơn giản. Cụ thể là bức tường đốc phía trư��c và tường đốc phía sau làm nhiệm vụ đỡ hai đầu của một quá giang. Trên quá giang là hai đấu trụ được ăn mộng vào mặt trên của quá giang. Trên đầu của hai đấu trụ được bổ mộng cho câu đầu và kèo mái sàm mộng vào để tạo thành mái. Phía trên cùng là mộng chéo của hai kèo suốt đỡ thượng lương. Để nối 4 vì kèo với nhau tạo thành một bộ khung gỗ vững chắc là hệ thống các xà dọc và xà thế hoành. Với kiểu liên k��t vì kèo như vậy, nó có tác dụng làm cho lòng nhà được rộng rãi, thoáng đãng, nhưng tính chịu lực và bền vững của công trình lại hạn chế.

Nhà hậu cung: Được bố trí dọc gồm 2 gian có chiều dài 2,30m x rộng 1,60m. Đây là nơi bài trí bàn thờ và hành lễ. Kiến trúc của nhà hậu cung diện tích hẹp, có cấu trúc vì kèo theo kiểu "vì kèo". Hệ thống tường đốc làm nhiệm vụ thay thế các hàng chân cột mà ta thường thấy trong các vì kèo gỗ truyền thống. Trang trí trên vì kèo đơn giản.

Khu mộ tổ: Nằm liền kề sau nhà hậu cung của khu vực nhà thờ. Theo các cụ già trong dòng tộc họ Hà cho biết, kiến trúc và quy mô hiện tại của lăng mộ vẫn giữ nguyên như cũ, không hề có thay đổi về kích thước, hình dáng và trang trí mỹ thuật. Riêng phần mái do thời gian lâu ngày nên những lớp ngói ống ở mái bị tụt, sau này phải đắp bằng xi măng.

Mộ hoàn toàn được xây kín, hình chữ nhật, chiều dài 3,70m, chiều rộng 3,06m, chiều cao 2,07m. (Phần chân mộ dài 5,3m, rộng 4,5m) được gia cố chắc chắn. Phía trên cấu trúc 4 mái đắp vữa theo kiểu ngói ống. Đầu đao mỗi mái đều uốn cong, phía trên nóc là hình mặt trời ở giữa và đường truyện chạy trên bờ nóc hai bên. Mặt trước mộ hướng vào hậu cung và từ đường, được xây một bệ thờ (lõm vào trong thân mộ) hình chữ nhật. Trên đó được đặt một bát hương thờ. Toàn bộ 4 mặt của ngôi mộ được đắp những đường gờ chỉ bao quanh ở cả phía trên và dưới chân mộ để tạo nên sự uyển chuyển cùng với những hoa văn cách điệu giản dị nhưng không kém phần trang trọng tôn nghiêm.

Tóm lại: Về quy mô kiến trúc của từ đường họ Hà như đã mô tả ở phía trên rất khiêm nhường. Ở tiền đường và hậu cung còn lưu giữ lại một số đồ thờ cũ quý giá, xen một số đồ thờ mới. Tuy vậy, những gì còn lại ở di tích như gia phả, câu đối, đại tự và một số đồ thờ khác đã đem lại cho các nhà nghiên cứu những hiểu biết mới về vùng đất Yên Trung xua và nay. Vì vậy, nó cần được giữ gìn, bảo tồn và phát huy trước mắt cũng như lâu dài.

Các hiện vật trong di tích:

Một bản gia phả họ Hà bằng chữ Hán 84 trang được soạn dưới thời Vua Thành Thái 1898.

Một đạo sắc đời vua Khải Định (25 - 10 - 1924) đã bị rách.

Một bức đại tự thời Lê: Công đức khả nhân.

1 mũ thần: Thời Nguyễn

1 kiếm thần: Thời Nguyễn

1 vỏ kiếm: Thời Nguyễn

1 án thư: Thời Nguyễn

1 hương án: Thời Nguyễn

1 chúc văn: Thời Nguyễn

4 ngai thờ: Thời Nguyễn

4 bát biểu: Thời Nguyễn